བོད་ལྗོངས་ཀྱི་ཞིང་ལས་དང་། འབྲོག་ལས། ཉ་ལས་བཅས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་1965ལོའི་སྒོར་དུང་ཕྱུར་2.64ནས་2020ལོའི་སྒོར་དུང་ཕྱུར་233.5བར་འཕར་བ་དང་། ནས་ཀྱི་ཐོན་འབབ་དང་འབྲི་གཡག་བཤས་གཏོང་ཚད“ལོ་ལྔ་ཚན་བཅུ་གཉིས་པའི”དུས་མཇུག་ལས་12.2%དང་25.2%སོ་སོར་འཕར་ཞིང་། འབྲུ་རིགས་ཐོན་འབབ་ལོ་6བསྟུད་མར་ཏུན་ཁྲི་100ཡན་ཟིན་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

གསར་འགོད་པར་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྲིད་གཞུང་ནས་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར། བོད་ཀྱིས་དེང་རབས་ཞིང་འབྲོག་ལས་ཀྱི་གཉེར་སྐྱོང་མ་ལག་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ། ཞིང་འབྲོག་པའི་མཉམ་ལས་ཁང་ཚད་ལྡན་དུ་གཏོང་བ་དང་སྤུས་ཚད་མཐོར་འདེགས་ཀྱི་འདུ་འགོད་ལག་བསྟར་བྱས་ཤིང་། མ་རྩ་སྒོར་ཁྲི་བརྒྱ་ཡན་ཟིན་པའི་མཉམ་ལས་ཁང་700ཡན་དང་སྒོར་ཁྲི་ཆིག་སྟོང་ཡན་ཟིན་པའི་མཉམ་ལས་ཁང་70ཡན་འཛུགས་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་བརྒྱུད། གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་ལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ་ཞིང་ལས་དང་གྲོང་གསེབ་དེང་རབས་ཅན་གྱི་འཕེལ་རིམ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ་རེད།[ཞིབ་ཕྲ།]

ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། བོད་ཀྱི་དངུལ་རྩའི་སྒྲིག་གཞིས་ཡུལ་བབ་དང་བསྟུན་ནས་གནད་སྨིན་དབུལ་སྐྱོར་གྱི་དངུལ་རྩའི་ཐོན་རྫས་གསར་གཏོད་བྱས་ཏེ་ཞིང་འབྲོག་པ་དེ་བས་མང་བ་དང་ཕྲན་ཚེགས་ཁེ་ལས་ལ་ཕན་པ་བཏགས་ཡོད་ཅིང་། ཞིང་ལས་དངུལ་ཁང་གིས“གནད་སྨིན་དབུལ་སྐྱོར་དངུལ་བུན་གྱི་ལག་ཁྱེར”དང“གངས་ལྗོངས་ཞིང་ཕན་eདངུལ་བུན”བཏོད་པ་དང་། སྦྲག་སྲིད་གསོག་འཇོག་དངུལ་ཁང་གིས“དབུལ་སྐྱོར་ཞིང་ཕྱུག་དངུལ་བུན”དང“འབོར་ཉུང་མྱུར་གཏོང་དངུལ་བུན”བཏོད་པ། འཛུགས་སྐྲུན་དངུལ་ཁང་གིས“སྤྲིན་ཚོམ་འོས་འགན་དངུལ་བུན”དང་རིམས་འགོག་ཆེད་དམིགས་ཞབས་ཞུ་སོགས་བཏོད་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པ་འཚོགས་ཚུན། ཁེ་གསུམ་ལ་འགྱུར་ལྡོག་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་བྱུང་བ་སྟེ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་མ་དངུལ་སྒོར་ཁྲི་4000བཏང་ནས“སྣོད་བཅུད་ཤེས་དཔལ་གྱི་འབྱོར་འབྲིང་དཔེ་སྟོན་ས་ཚིགས”སྐྲུན་འགོ་བཙུགས་པ་དང་། བཙོག་ཆུ་འབུད་གཏོང་། གློག་སྒྲོན། སྔོ་འགྱུར་བཅས་ཀྱི་མ་ལག་བཟོ་བཅོས་བརྒྱབ་པ་དང་། དམངས་ཕན་ཞབས་ཞུའི་ལྟེ་གནས་དང་། ཞིང་པའི་དཔེ་དེབ་ཁང་། སློབ་སྦྱོང་ཁང་། རོལ་རྩེད་ཁང་བཅས་བསྐྲུན་པས་གྲོང་ཚོའི་སྡོད་མལ་ཁོར་ཡུག་གི་རྣམ་པ་གསར་རྐྱང་དུ་གྱུར་ཡོད། སྡེ་ཁུལ་དུ་ཞིང་འཕྲུལ་ཅན་གྱི་ལས་སྒྲུབ་བྱེད་ཚད་98%ཟིན་པ་དང་འབྲུ་རིགས་མུའུ་རེའི་ཐོན་ཚད་དེ་དམངས་གཙོའི་བཅོས་སྒྱུར་མ་བྱས་གོང་ལས་ལྡབ་གསུམ་ཙམ་འཕར་བ། 2019ལོའི་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་ཡོང་འབབ་བསྡོམས་འབོར་སྒོར་ཁྲི་3800ལྷག་ཙམ་ཟིན་པ་དང་། དེའི་ཁྲོད་ནས་འགྲིམ་འགྲུལ་སྐྱེལ་འདྲེན་ལས་རིགས་དང་། ཚོང་ལས། ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས། ལས་སྣོན་ལས་རིགས་སོགས་ཞིང་ལས་མིན་པའི་ཐོན་ལས་ཀྱིས་བསྡུར་གྲངས་བཟུང་ཚད་བརྒྱ་ཆ་བརྒྱད་ཅུ་ཡན་ཟིན་པ། གྲོང་ཚོ་ཡོངས་སུ་ཁྱོན་བསྡོམས་སྐྱེལ་འདྲེན་རླངས་འཁོར་དང་ཡུལ་སྐོར་རླངས་འཁོར་45ཡོད་པ། ངལ་རྩོལ་ནུས་ཤུགས་ཡོད་མཁན་445ཁྲོད་ནས་བརྒྱ་ཆ་བདུན་ཅུ་ཕྱིར་ཡོང་འབབ་གསོག་པར་ཕྱིན་པ། ས་ཞིང་མུའུ་80ལྷག་ཙམ་བརྒྱུད་ཤུག་བཏང་བ། ས་ཞིང་མུའུ་300ལྷག་ཙམ་ཀུང་སིའི་དབར་གཟན་རྩྭ་བསྡུ་ཉོའི་གན་རྒྱ་བཞག་པ། གྲོང་ཚོར་མཉམ་ལས་ཁང་12བསྐྲུན་པས་གྲོང་ཚོའི་མཉམ་སྡེབ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ལོའི་ཡོང་འབབ་ཁེ་གཙང་སྒོར་ཁྲི་36ཟིན་པ་སོགས་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

སྨན་བཅོས་ཤེས་ལྡན་པའི“ཚོགས་སྒྲིག་རྣམ་པའི”བོད་སྐྱོར་ལག་བསྟར་བྱས་ཚུན་སྨན་བཅོས་ཚོགས་པ་721དང་། ས་གནས་དེ་གའི་སྨན་དོན་མི་སྣ་2031ལ་རོགས་ཁྲིད་བྱས་པ་དང་། སྨན་བཅོས་རྐང་འཛིན་མི་སྣ་4000ཙམ་གསོ་སྐྱོང་བྱས་པས་རོགས་སྐྱོར་བྱ་ཡུལ་སྨན་ཁང་གི་སྨན་པ་192ཀྱིས་རང་རྐྱ་འཕེལ་བའི་སྒོ་ནས་གཤགས་བཅོས་གསར་པ་རིགས་1ནས་2བར་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པས་ནད་གཞི་ཆེ་གྲས་རིཌ་400ལྷག་ཙམ་བོད་དུ་བཅོས་ཐུབ་པ་དང་། “ནད་འབྲིང”མང་ཆེ་བ་གྲོང་ཁྱེར(ས་ཁུལ)ནས་བཅོས་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་རིག་གནས་ཐིང་གི་གྲངས་གཞི་གསར་ཤོས་ལས་མངོན་པར། 2020ལོར་བོད་ཀྱིས་སྲིད་འཛིན་གྲོང་ཚོའི་རིག་རྩལ་འཁྲབ་སྟོན་རུ་ཁག་5492བཙུགས་པས་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་གྲོང་ཚོའི་རིག་རྩལ་འཁྲབ་སྟོན་རུ་ཁག་ཕྱོགས་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པ་དང་། རྫོང(ཆུས)76གི་སྒྱུ་རྩལ་ཚོགས་པ་བསྣན་ན་རིག་རྩལ་འཁྲབ་སྟོན་པ་ཁྲི་10ལྷག་ཙམ་ཡོད། ལོ་ཧྲིལ་པོར་རིམ་རྩིས་བྱས་ན། དམངས་ཕན་འཁྲབ་སྟོན་ཁྲི་2ལྷག་ཙམ་བྱས་པ་དེ་2015ལོ་ལས་འཁྲབ་སྟོན་བྱེད་ཐེངས་ཁྲི་ལྷག་ལས་མང་བ་ཡོད་པ་དེས་གཞི་རིམ་མང་ཚོགས་ཀྱི་རིག་གནས་འཚོ་བ་ཕུན་སུམ་ཇེ་ཚོགས་སུ་ཕྱིན་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་ཕྱོགས་བསྡུས་ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་ཐེངས་གཉིས་པ་2017ལོའི་ཟླ་8པར་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་བྱེད་འགོ་ཚུགས་ཚུན། ཚན་ཞིབ་ལས་དོན་པ་འབོར་ཆེན་གྱིས་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་ཆུ་དང་། སྣོད་བཅུད། མིའི་རིགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་སོགས་ཁོར་ཡུག་གི་གནད་དོན་ལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་རྟོག་ཞིབ་ཞིབ་འཇུག་གཏིང་ཟབ་བྱས་ཏེ་སའི་གོ་ལའི“གླིང་སྣེ་གསུམ་པ”སྲུང་སྐྱོང་ཡག་པོ་བྱེད་ཆེད་གྲངས་གཞི་གལ་ཆེན་མཁོ་འདོན་དང་ཚན་རྩལ་གྱི་འདེགས་སྐྱོར་བྱས་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

ཉེ་ཆར། བོད་ལྗོངས་ལྷ་སར་ལས་ཀ་བྱེད་བཞིན་པའི་གྲོང་མི་སྐལ་བཟང་གིས་སྒོར་ཁྲི་23བཏང་ནས་4Sཁང་ནས་བྱེས་བགྲོད་རླངས་འཁོར་གཅིག་ཉོས་ཤིང་། ཁོང་གིས“ཁྱིམ་ནས་ལས་ཁུངས་བར་ལམ་ཐག་སྤྱི་ལེ་6ཡོད། ད་ཆ་རླངས་འཁོར་ཡོད་པས་ཉིན་ལྟར་ལས་ཀར་སྐྱོད་པར་སྐར་མ་15ཙམ་ལས་འགོར་གྱི་མི་འདུག དངོས་གནས་སྟབས་བདེ་པོ་འདུག”ཅེས་བརྗོད། དེང་གི་དུས་སུ་བོད་རིགས་མི་སེར་ཕལ་པའི་ཁྱིམ་དུ་རླངས་འཁོར་སྤྱོད་མང་དུ་མགྱོགས་མྱུར་ཕྱིན་ཡོད། གསར་འགོད་པར་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྤྱི་བདེ་ཐིང་སྤྱི་བདེ་འགྲིམ་འགྲུལ་སྐྱེལ་འདྲེན་དོ་དམ་ཅུས་ནས་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར། 2020ལོའི་ལོ་མཇུག་བར། བོད་དུ་འཕྲུལ་སྒུལ་འཁོར་རིགས་ལག་ཡོད་གྲངས་ཚད་656703དང་། འཕྲུལ་སྒུལ་འཁོར་རིགས་ཀྱི་ཁ་ལོ་བ་613682ཟིན་ཞིང་། 2020ལོ་ཁོ་ནར། བོད་དུ་ཉིན་རེར་ཆ་སྙོམས་རླངས་འཁོར་གསར་པ་ཉོ་ཚད་166ཟིན་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

དབུལ་སྒྲོལ་འགག་སྒྲོལ་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་ལས་བྱེད་པ་ཁྲི་16ཙམ་གྱི་ཆ་སྒྲིག་གཉེན་འཚོལ་གྱི་རོགས་རམ་འོག བོད་ཀྱིས་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་གྲོང་ཚོའི་མཉམ་སྡེབ་དཔལ་འབྱོར་སྐྱེད་སྲིང་དང་འཕེལ་རྒྱས་བཏང་ནས་ཐབས་བརྒྱ་ཇུས་སྟོང་གིས་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཡོང་འབབ་མང་དུ་བཏང་ཡོད། ད་ཆ་བོད་ཀྱི་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་གྲོང་ཚོ（གྲོང་ལྷན）5400ལྷག་ཙམ་གྱི་ཁྲོད་གྲོང་ཚོ（གྲོང་ལྷན）5127ལ་མཉམ་སྡེབ་དཔལ་འབྱོར་ཡོད་ཅིང་། ལོར་ཡོང་འབབ་སྒོར་ཁྲི་5ལྷག་ཙམ་ཟིན་པའི་མཉམ་སྡེབ་དཔལ་འབྱོར་2520དང་ལོར་ཡོང་འབབ་སྒོར་ཁྲི་50ལྷག་ཙམ་ཟིན་པའི་མཉམ་སྡེབ་དཔལ་འབྱོར་396ཡོད་པ་དང་ཕྱུག་འགྱུར་སྣེ་ཁྲིད་པ་9311གསོ་སྐྱོང་བྱས་པ་ལས་མང་ཚོགས་དབུལ་སྒྲོལ་དང་ཞིང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་ཁྲིད་ནུས་ལྡན་ཐུབ་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

གྲངས་གཞི་གསར་ཤོས་ལས་མངོན་པར། 2020ལོར་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས་བརྙན་འཕྲིན་འཁྲབ་ཚན(འགུལ་རིས་གློག་བརྙན)ལེའུ་1300ལྷག་ཙམ་དང་། གློག་བརྙན་སྣ་ཚོགས་80ལྷག་ཙམ་བོད་སྐད་ལ་སྒྱུར་བཟོ་བྱས་པར་སྤྱིའི་དུས་ཚོད་ཆུ་ཚོད་1000ལས་བརྒལ་ཡོད་པ་རེད། ཡིན་ན་ཡང་2000ལོའི་གོང་དུ་བོད་ཀྱིས་བརྙན་འཕྲིན་འཁྲབ་ཚན(འགུལ་རིས་གློག་བརྙན)སྒྱུར་བཟོ་བྱེད་ཚད་ལོ་རེར་ལེའུ་300ལས་ཟིན་གྱི་མེད།[ཞིབ་ཕྲ།]

ལས་ཞུགས་བརྟན་པོའི་ཐད། “ལོ་ལྔ་ཚན་བཅུ་གསུམ་པའི”རིང་བོད་ཀྱིས་རིམ་རྩིས་བྱས་ན་ལས་ཞུགས་ཀྱི་ཁ་གསབ་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་63བཀོད་སྒྲིག་བྱས་པ་དང་། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་མི་ཁྲི་21.06གསར་དུ་ལས་ཞུགས་ཐུབ་པ། “ལོ་ལྔ་ཚན་བཅུ་གསུམ་པའི”འཆར་འགོད་ཀྱི་དམིགས་ཚད་108%ལེགས་གྲུབ་ཟིན་པ། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་ལས་ཤོར་ཐོ་འགོད་བྱེད་ཚད་3%ནང་ཚུན་དུ་ཚོད་འཛིན་ཐུབ་པ་བཅས་བྱུང་ཡོད། ཞིང་འབྲོག་པ་མི་ཐེངས་ཁྲི་433ལས་ཞུགས་གཞན་སྒྱུར་བྱུང་བ་དང་ངལ་རྩོལ་ནུས་ཤུགས་དབུལ་པོ་ཁྲི་18.74ལས་ཞུགས་གཞན་སྒྱུར་བྱུང་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

དྭངས་གཙང་གློག་ཁུངས་དང་གློག་དྲ་ཆེ་མོའི་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་གློག་སྤྱོད་ཐེག་ཚད་རྒྱུན་མཐུད་ངང་མྱུར་པོ་འཕར་ཡོད། “ལོ་ལྔ་ཚན་བཅུ་གསུམ་པའི”འཆར་འགོད་རིང་། བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་ཀྱི་གློག་སྤྱོད་ཚད་དེ་2015ལོའི་ཆན་ཝ་ཆུ་ཚོད་དུང་ཕྱུར་40.53ནས་2020ལོའི་ལོ་ཧྲིལ་པོའི་སྔོན་དཔག་གི་ཆན་ཝ་ཆུ་ཚོད་དུང་ཕྱུར་82.45ཟིན་རྒྱུ་ཡིན་པའི་བར་འཕར་ཚད་100%ཟིན་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

གྲངས་གཞི་ལས་མངོན་གསལ། “ལོ་ལྔ་ཚན་བཅུ་གསུམ་པའི”ཚུན་དུ་བོད་ཀྱིས་ནགས་བཟོ་མུའུ་ཁྲི་596བྱས་པ་དང་། གཏེར་རི་སྔོག་ཤུལ་སྤྱི་ཆིང་1803སླར་གསོ་བྱས་པ། ས་གཤིས་ཀྱི་གནོད་འཚེ་བྱུང་བའི་ལས་གྲྭ་25དང་ས་ཆུ་ཤོར་བའི་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་ངོས་གྲུ་1172.54བཅོས་སྒྲིག་བྱས་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སློབ་གསོ་ཐིང་གི་གྲངས་གཞི་ལས་མངོན་གསལ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ནོར་སྲིད་རང་བཞིན་གྱི་སློབ་གསོའི་འགྲོ་གྲོན་ནས་2019ལོར་བོད་དུ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་283.76བཏང་བ་དེ་2010ལོ་ལས་ལྡབ་གཉིས་འཕར་བ་དང་། ལོ་10ཡི་རིང་བསྡོམས་སྒོར་དུང་ཕྱུར་1656.89བཏང་སྟེ་ལོར་ཆ་སྙོམས་འཕར་ཚད་17.96%ཟིན་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

ལོ་55ཡི་འཕེལ་རྒྱས་བཏང་བ་བརྒྱུད། བོད་དུ་གནམ་ཐང་1ནས་5བར་མང་དུ་སོང་བ་དང་། མཁའ་ལམ་1ནས་130བར་མང་དུ་ཕྱིན་པ། མཁའ་ལམ་ཤར་གཏོང་ཐུབ་པའི་གྲོང་ཁྱེར་2ནས་61བར་མང་དུ་སོང་བ། གནམ་ཐང་ནས་ཕར་འགྲོ་ཚུར་འོང་བྱེད་མཁན་དུས་གཏན་གནམ་གྲུ་གཟའ་འཁོར་རེར་1ནས་ཉིན་རེར་ཆ་སྙོམས་ཐེངས་གྲངས་150ལྷག་ཙམ་བར་མང་དུ་ཕྱིན་ཡོད། ལོར་འགྲུལ་པ་དབོར་འདྲེན་བྱེད་ཚད་མི་ཐེངས་ཁྲི་0.44ནས་མི་ཐེངས་ཁྲི་575ལྷག་ཙམ་བར་མང་དུ་སོང་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

2017ལོར་4Gདུས་རབས་ལ་སླེབས་རྗེས་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་འཕྲིན་གཏོང་གི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་འཕེལ་རྒྱས་མགྱོགས་པོ་བྱུང་ཡོད། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་འཕྲིན་གཏོང་དོ་དམ་ཅུས་ཀྱི་ཅུས་ཀྲང་ཡན་ཧུང་ཆང་གིས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པར་གཞིགས་ན་བོད་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་གྲོང་ཚོ་5417ལ་4Gདྲ་རྒྱ་ཁྱབ་པ་དང་། སྲིད་འཛིན་གྲོང་ཚོ་5439ལ་འོད་སྐུད་དྲ་ཆེན་ཁྱབ་ནས་ཁྱབ་ཚད་གཉིས་ཀ་99%ཟིན་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སློབ་གསོ་ཐིང་གི་གྲངས་གཞི་ལས་མངོན་གསལ། 2020ལོའི་ལོ་མཇུག་བར་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་སློབ་ཞུགས་གོང་གི་སློབ་གསོའི་ན་འདྲེས་བུ་བཅོལ་ཁང་དུ་ཞུགས་ཚད་87.03%ཟིན་པ་དེ་2011ལོ་ལས་བརྒྱ་ཆའི་གྲངས་52.03མཐོ་རུ་ཕྱིན་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

དགུན་ཁ་ཤར་ཚུན་བོད་ལྗོངས་སྤུ་ཧྲེང་རྫོང་ཞི་བདེའི་ནས་ཀྱི་བཟའ་བཅའ་ཚད་ཡོད་ཀུང་སི་ནས་འཕྲུལ་འཁོར་གྱི་ལྡིར་སྒྲ་འུར་འུར་དུ་གྲགས་བཞིན་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་ལས་ལ་བྲེལ་བཞིན་ཡོད། མ་དངུལ་བསྡོམས་འབོར་སྒོར་དུང་ཕྱུར་74བཏང་བའི་མངའ་རིས་དྲ་སྦྲེལ་ལས་གྲྭ་ཟླ་12ཚེས་4ཉིན་དངོས་སུ་སྤྱོད་འགོ་ཚུགས་པ་ནས་བཟུང་། ཁེ་ལས་དེའི་དགུན་ཁ་ཤར་མ་ཐག་གློག་བརྟན་པོ་མེད་པའི་ལོ་རྒྱུས་མཇུག་འགྲིལ་ནས། བོད་ཀྱི་ནུབ་རྒྱུད་མངའ་རིས་དང་གཞིས་རྩེ་ས་ཁུལ（གྲོང་ཁྱེར）གཉིས་ཀྱི་རྫོང་16གི་མང་ཚོགས་ཁྲི་38ལའང་གློག་ཤུགས་མཁོ་འདོན་གང་ལེགས་དང་བརྟན་པོ་བྱུང་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

བྱེད་ཐབས་རབ་དང་རིམ་པ་སྤྱད་པ་ལས་བྱུང་བའི་ཕན་པ་ནི་གཙོད་ཁྱུ་ཚོགས་ཀྱི་གྲངས་འབོར་མགྱོགས་མྱུར་སླར་གསོ་རང་བཞིན་གྱིས་འཕར་བ་ཙམ་མ་ཡིན་པར། གྲངས་གཞི་ལས་མངོན་པ་ལྟར་ན་རྐྱང་གི་གྲངས་འབོར་དེ་སྔའི་ཁྲི་5ཙམ་ནས་ད་ཆའི་ཁྲི་9ལྷག་ཙམ་བར་འཕར་བ་དང་། ཁྲུང་ཁྲུང་མཇིང་ནག་དེ་སྔའི་1000ནས་3000བར་འཕར་བ་ནས་ད་ཆའི་8000ཙམ་བར་འཕར་བ། འབྲོང་གི་གྲངས་འབོར་ད་ཆའི་ཁྲི་1ཙམ་བར་འཕར་བ། གསའ་དང་། གཉན། གནའ་བ་སོགས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཁྱུ་ཚོགས་གྲངས་འབོར་ཡང་མངོན་གསལ་དོད་པོས་སླར་གསོ་རང་བཞིན་གྱིས་འཕར་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

2020ལོའི་ལོ་མཇུག་ཏུ་སླེབས་པས། བོད་ལྗོངས་གཞིས་རྩེ་གྲོང་ཁྱེར་ལྕགས་འདམ་དེང་རབས་སྣོད་བཅུད་ཐོན་ལས་དཔེ་སྟོན་གླིང་དུ་གྲལ་སྟར་འགྲིག་པའི་ཉི་འོད་ཤེལ་ལེབ་དགུན་ཁའི་དྲོ་ཞིང་འཇམ་པའི་ཉི་འོད་འོག་བཀྲག་མདངས་ལྷག་པར་འཚེར། ཁྱོན་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་4.5བཏང་བའི་ཧྲན་ཏུང་ཧྲུའེ་ཧྥ་ཚོགས་པའི་གཞིས་རྩེ་ཕྱོགས་བསྡུས་ནུས་རྒྱུའི་དཔེ་སྟོན་རྣམ་གྲངས་མི་རིང་བར་སྤྱོད་འགོ་ཚུགས་རྒྱུ་རེད། བོད་ཀྱི“འོད་ཤུགས་+ནུས་གསོག”གི་གློག་ཁང་ཆེ་ཤོས་ཡིན་པའི་རྣམ་གྲངས་དེ་2020ལོའི་ཟླ་7པར་ལས་འགོ་བཙུགས་པ་དང་དུས་ཡུན་ཟླ་4ལྷག་ཙམ་ནང་བསྐྲུན་ཟིན་པས། སྐྱེ་བོ་ཀུན་གྱིས་གངས་ལྗོངས་ས་མཐོར་ནུས་རྒྱུ་གཙང་མ་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བའི་མྱུར་ཚད་མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་བྱུང་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་འཕྲོད་བསྟེན་བདེ་ཐང་ཨུ་ལྷན་གྱི་གྲངས་གཞི་ལས་མངོན་གསལ། 2019ལོའི་བར། བོད་ཀྱི་མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་ཚེ་ཚད་ཞི་བས་བཅིངས་འགྲོལ་བཏང་བའི་ཐོག་མའི་དུས(1951ལོ)ཀྱི་ལོ་35.5ནས་70.6བར་འཕར་བ་དང་། 2012ལོ་ནས་2019ལོ་བར། བོད་ཀྱི་མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་ཚེ་ཚད་ལོ་2.4འཕར་ཡོད་པ་རེད།[ཞིབ་ཕྲ།]

བསྡོམས་རྩིས་གྲངས་གཞི་གསར་ཤོས་ལས་མངོན་པར་གཞིགས་ན། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་སྤྱིར་བཏང་མཐོ་རིམ་སློབ་གསོ་དང་། ཞིབ་འཇུག་སློབ་མའི་སློབ་གསོ། དར་མའི་མཐོ་རིམ་སློབ་གསོ་སོགས་ཀྱི་ཁྲོད་བུད་མེད་ཀྱིས་སློབ་གྲྭར་འགྲོ་མུས་ཀྱི་སློབ་མའི་བསྡུར་ཚད་ཀྱི་50%ལྷག་ཙམ་ཟིན་ཡོད། སློབ་གནས་མཐོ་བའི་བུད་མེད་དང་བུད་མེད་མཐོ་རིམ་ཤེས་ལྡན་པ་ཇེ་མང་དུ་སོང་སྟེ། ལྗོངས་ཡོངས་སུ་རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་དང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྲིད་གཞུང་གི་དམིགས་བསལ་ཕོགས་སྣོན་ལོངས་སྤྱོད་བྱེད་མཁན་བུད་མེད་ཀྱི་བསྡུས་ཚད་12.74%དང་17.78%སོ་སོར་ཟིན་པ་དང་བུད་མེད་རིག་གཞུང་སྣེ་ཁྲིད་པས་27.45%བཟུང་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

གྲངས་གཞི་གསར་ཤོས་ལས་མངོན་གསལ། བོད་ཀྱི་སྔོ་ཚལ་འདེབས་འཛུགས་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་38.75ཟིན་པ་དང་ལོའི་ཐོན་འབབ་ཏུན་ཁྲི་77.19ཟིན་ཡོད། དབྱར་སྟོན་རིང་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གཙོ་བོའི་སྔོ་ཚལ་རང་ཁ་རང་གསོ་ཐུབ་ཚད་85%ཟིན་པ་དང་། དགུན་དཔྱིད་རིང་རང་ཁ་རང་གསོ་ཐུབ་ཚད་65%ཟིན་གྱི་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

2019ལོའི་ལོ་མཇུག་བར་བོད་ཀྱིས་ཐུམ་འབུའི་ནད་ཕོག་པའི་ནད་པ་5057ལ་གཤགས་བཅོས་བྱས་ནས་སྨན་བཅོས་བྱེད་ཚད་77.62%ཟིན་པ་དང་། སྨན་གྱིས་སྨན་བཅོས་བྱེད་ཐུབ་པའི་ཚད་གཞི་དང་མཐུན་པའི་ནད་པར་སྨན་གཅིག་གྱུར་ཉོས་ནས་སྤྲད་པ་མ་ཟད། ཤང་འཕྲོད་བསྟེན་ཁང་གིས་ཐོ་འགོད་བྱས་ནས་སྐབས་འཕྲལ་ལྟ་བར་ཡོང་སྟེ་དོ་དམ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

པུའུ་ཨུད་ཁག་དང་། ཞིང་ཆེན་དང་གྲོང་ཁྱེར་ཁག་གི་བོད་སྐྱོར་བཀོད་འདོམས་པུས་བསྡོམས་རྩིས་བྱས་པའི་གྲངས་གཞིར་གཞིགས་ན། 2016ལོ་ནས་བཟུང་། ཁ་གཏད་རོགས་སྐྱོར་པུའུ་ཨུད་ཁག་དང་། ཞིང་ཆེན་དང་གྲོང་ཁྱེར་ཁག ཁེ་ལས་ཁག་བཅས་ཀྱིས་ཁྱོན་བསྡོམས་བོད་སྐྱོར་རྣམ་གྲངས་247ལ་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་གན་རྒྱ་བཞག་པ་དང་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་350ཙམ་ཟིན་ཡོད། དེའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་ལག་བསྟར་བྱས་པའི་དཔལ་འབྱོར་བོད་སྐྱོར་དང་། རིག་ནུས་བོད་སྐྱོར། ཚན་རྩལ་བོད་སྐྱོར། ཁེ་ལས་བོད་སྐྱོར། ལས་ཞུགས་བོད་སྐྱོར་བཅས་དང་། དེ་བཞིན་སྨན་བཅོས་སློབ་གསོའི་ཤེས་ལྡན་མི་སྣའི“ཚོགས་སྒྲིག་རྣམ་པའི”བོད་སྐྱོར་ལས་བོད་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་ནུས་ལྡན་བཏང་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

གྲངས་གཞི་ལས་མངོན་པར། བོད་ཀྱི་ཞིང་འབྲོག་པས་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་སྤྱིའི་མི་འབོར་གྱི་68.5%བཟུང་བ་དང་ཞིང་འབྲོག་པ་ཁྲི་240ཙམ་གྲོང་ཚོ་དང་གྲོང་ལྷན་5400ལྷག་ཙམ་ལ་ཁ་ཐོར་དུ་སྡོད་ཀྱི་ཡོད། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། བོད་ཀྱི་ཞིང་འབྲོག་པ་གཞོན་ནུ་དང་དར་མ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་གིས་ཐོང་གཤོལ་དང་འུར་ཆ་བཞག་ནས་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་དུ་བསྐྱོད་དེ་ཐོན་ལས་བཟོ་པ་དང་ཞབས་ཞུའི་མི་སྣར་གྱུར་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

ཞིང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་མི་འབོར་དབུལ་པོའི་སྨན་བཅོས་ཁུར་པོ་ཡང་དུ་གཏོང་ཆེད། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས་ད་ལོ་ནས་བཟུང་། ལྒང་སྐྲན་དང་། མངལ་སྐྲན། མཁལ་སྐྲན། སྨྱོ་ནད་ཚབས་ཆེན། གྲུམ་བུའི་རང་བཞིན་གྱི་སྙིང་ནད་བཅས་ནད་གཞི་ཚབས་ཆེན་ཁག་གཅིག་སྡུད་སྐྱོབ་བཅོས་ནད་རིགས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་བཅུག་ཡོད། སྐྱོབ་བཅོས་ནད་རིགས་བསྡོམས་འབོར་དེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཚད་གཞི་ལས་རིགས་8མང་བས་ནད་རིགས་38ཟིན་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

2019ལོའི་བསྡོམས་རྩིས་གྲངས་གཞི་ལས་མངོན་པར་གཞིགས་ན། བོད་ཀྱི་ཞིང་འབྲོག་པས་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་མི་འབོར་གྱི་68.5%བཟུང་ཡོད་པ་དང་། ཞིང་འབྲོག་པ་ཁྲི་240ཙམ་གྲོང་ཚོ（གྲོང་ལྷན）5400ལྷག་ཙམ་ལ་ཁ་ཐོར་དུ་གནས་ཡོད་པ་རེད། དུས་ཡུན་རིང་པོར། རང་བྱུང་དང་ས་ཁམས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་གྱི་ཚོད་འཛིན་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་ལས་གཞི་རིམ་ཏང་རྩ་འཛུགས་ཁྲོད་དུ“བྱེད་ཐབས་ཉུང་བ་དང་ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་དཀོན་པའི”གནད་དོན་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ལྷགས་ནས། བོད་ཀྱི་ཞིང་འབྲོག་ཁུལ་འཕེལ་རྒྱས་བལྟོས་བཅས་ཀྱིས་རྗེས་ལུས་ཡིན་པ་རེད། དེར་དམིགས་ནས། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས་ལོ་ལྟར་ལས་བྱེད་པ་ཁྲི་2ཙམ་གྲོང་ཚོར་བཅའ་སྡོད་བྱེད་པར་འདེམས་གཏོང་བྱས་ཏེ། མང་ཚོགས་དང་འབྲེལ་འདྲིས་དམ་ཟབ་བྱས་ནས་ཁོང་ཚོ་དབུལ་སྒྲོལ་ཕྱུག་འགྱུར་ཐུབ་རྒྱུར་སྣེ་ཁྲིད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དབུལ་སྒྲོལ་འགག་སྒྲོལ་བཀོད་འདོམས་པུའུ་ནས་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར། འཛད་སྤྱོད་དབུལ་སྐྱོར་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བ་ནས་བཟུང་། བོད་ཀྱིས་ཐོན་རྫས་185ངོས་འཛིན་དང་རེ་ཞུ་བྱས་ནས་ཕྱིར་ཚོང་དངུལ་གྲངས་སྒོར་དུང་ཕྱུར་1.05ཟིན་ཡོད། ཞིང་འབྲོག་ཐོན་རྫས་སྤུས་ལེགས་དང་ས་གནས་ཀྱི་ཁྱད་ལྡན་ཐོན་རྫས་དྲ་སྦྲེལ་བརྒྱུད་པེ་ཅིང་དང་། ཧྲང་ཧའེ། ཀོང་ཏུང་། ཀྲེ་ཅང་སོགས་སུ་བཏང་བས་འཛད་སྤྱོད་པའི་དགའ་བསུ་ཐོབ་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

གྲངས་གཞི་ལས་མངོན་གསལ། 2016ལོ་ནས་2019ལོ་བར། རིམ་རྩིས་བྱས་ན། བོད་ཀྱིས་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་169.17བཏང་ནས་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་འགན་ལེན་རང་བཞིན་གྱི་བདེ་སྡོད་ལས་གྲྭའི་ཁང་པ་ཁྲི་20.48འཛུགས་སྐྲུན་དང་སྒྱུར་བཀོད་བྱས་པ་དང་། འཛུགས་སྐྲུན་རྒྱ་ཁྱོན་སྨི་ངོས་གྲུ་ཁྲི་1338ཟིན་ནས་ཁྱོན་ཡོངས་ལ་སྡོད་ཁང་འགན་ལེན་ཐུབ་ཡོད་པ་དང་། སྡོད་ཁང་གསར་པ་དེ་དག་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་དང་དྲོད་སྲུང་ཐུབ་པ་མ་ཟད། ད་དུང་ཡོམ་འགོག་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ལྡན་ཡོད་པ་རེད།[ཞིབ་ཕྲ།]

བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཞིང་ལས་དང་གྲོང་གསེབ་ཐིང་གི་སྙན་ཞུའི་ནང་མངོན་པར་གཞིགས་ན། 2019ལོའི་ལོ་མཇུག་བར་བོད་ལྗོངས་སུ་ཞིང་འབྲོག་པའི་ཆེད་ལས་མཉམ་ལས་ཁང་13726བཙུགས་པ་དེ་ལོ་གོང་མའི་དུས་མཚུངས་ལས་58.8%འཕར་བ་དང་། དུད་ཚང་164749དང་མི་537159མཉམ་ལས་ཁང་ནང་ཞུགས་པ། མཉམ་ལས་ཁང་གིས་དུད་ཚང་77632དང་མི་213830ལ་ཁྱབ་འགྱེད་སྐུལ་ཁྲིད་ཐུབ་པ་རེད།[ཞིབ་ཕྲ།]

ཏོག་གསར་གློ་ཚད་རིམས་ནད་ཀྱིས་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་ཡུལ་སྐོར་ལས་རིགས་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཕོག་པའི་སྐབས་སུ“འཛམ་གླིང་ཡང་རྩེར”གནས་པའི་བོད་དུ་ཡུལ་སྐོར་དར་བའི་དུས་འཆར་ཡོད། འདི་ལོའི་གོང་གི་དུས་ཚིགས་གསུམ་པར་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་ཡུལ་སྐོར་བ་མི་ཐེངས་ཁྲི་3201ལ་སྣེ་ལེན་ཞུས་པ་དང་ཡུལ་སྐོར་ཡོང་འབབ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་334.9ཟིན་ནས་ཡུལ་སྐོར་སླར་གསོ་བྱུང་བཞིན་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]

བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྦྲག་སྲིད་དོ་དམ་ཅུས་ཀྱི་གྲངས་གཞི་ལས་མངོན་གསལ། མིག་སྔར་ནང་ས་ནས་བོད་ཀྱི་རྫོང་ཁག་བར་གྱི་བསྐུར་མ་མྱུར་སྐྱེལ་གྱི་མཁའ་ལམ་སྐྱེལ་འདྲེན་ལ་ཆ་སྙོམས་ཉིན་3ནས་5བར་དང་། རླངས་འཁོར་སྐྱེལ་འདྲེན་ལ་ཆ་སྙོམས་ཉིན་5ནས་7བར་ལས་འགོར་གྱི་མེད་པས་མྱུར་ཚད་དེ་ལོ་10གོང་དང་བསྡུར་ན་ལྡབ་གཅིག་འཕར་ཡོད་པ་དང་། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་མྱུར་སྐྱེལ་ལས་སྒོ་དེ་2015ལོའི་ཐུམ་སྒྲིལ་ཁྲི་406ནས་2019ལོའི་ལྡབ་གཅིག་ལྷག་ཙམ་བར་འཕར་ཡོད་པ་རེད། “ད་ཆ་ལས་ཆོད་སྔར་བས་ཆེ་བ་དང་སྟབས་བདེའི་མྱུར་སྐྱེལ་སྒུག་རྒྱུ་དེ་ས་མཐོའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བའི་གྲུབ་ཆ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ནས་ཁོང་ཚོ་དང་ནང་སའི་དབར་གྱི་འགྲོ་འོང་དང་སྤེལ་རེས་མང་དུ་ཕྱིན་ཡོད”ཅེས་ཁྲེན་ཧྲན་ལུང་གིས་བཤད།[ཞིབ་ཕྲ།]

བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཆུ་བེད་ཐིང་གི་གྲངས་གཞི་ལས་མངོན་གསལ། མིག་སྔའི་བར་བོད་ཀྱིས་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་འཐུང་ཆུའི་བདེ་འཇགས་སྒྱུར་བཀོད་མཐོར་གཏོང་ལས་གྲྭ་ཁག་17581བསྒྲུབས་པས་ཡིག་ཚགས་དང་གཱ་བཟོས་པའི་མི་འབོར་དབུལ་པོའི་འཐུང་ཆུའི་བདེ་འཇགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཚང་མ་ཐག་གཅོད་ཐུབ་པ་དང་ཞིང་འབྲོག་པ་ཁྲི་200ལྷག་ཙམ་ལ་དེའི་ཁྲོད་ནས་ཕན་པ་ཐོབ་ཡོད།[ཞིབ་ཕྲ།]